Dla okulistów
AMD – zwyrodnienie plamki żółtej
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (age-related macular degeneration, AMD) jest częstą przyczyną nieodwracalnej utraty widzenia centralnego u osób powyżej 50 roku życia. Jest to schorzenie oka, które bezpośrednio dotyczy części centralnej siatkówki – plamki żółtej. Plamka pełni bardzo ważną rolę w procesie widzenia, ponieważ odpowiada za ostrość wzroku i związane z tym funkcje jak np. zdolność czytania. AMD występuje w obu oczach, ale stopień zaawansowania zmian jest różny. Występuje w dwóch postaciach- suchej, która jest częstsza, ma łagodniejszy i powolny przebieg, zwykle w mniejszym stopniu upośledza widzenie i wilgotnej- rzadszej, ale charakteryzującej się szybszym postępem. Przyczyny tego schorzenia nie są do końca poznane. Wiadomo o skłonności do dziedziczenia (poznano już geny, które mają związek z AMD) – schorzenie to może występować u niektórych członków tej samej rodziny. Duże znaczenie mają również wpływy środowiska czyli tzw. czynniki środowiskowe:
- palenie papierosów – jest to jedyny na pewno udowodniony czynnik mający wpływ na wystąpienie choroby; palacze chorują 6-krotnie częściej niż osoby niepalące
- choroby układowe – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość
- kolor tęczówki – osoby o jasnych niebieskich tęczówkach chorują częściej
- rasa – osoby rasy białej częściej zapadają na AMD
- płeć – kobiety chorują nieco częściej niż mężczyźni
- zaawansowany wiek
AMD występuje u osób powyżej 50 roku życia dotyczy ok. 8 % osób. Częstość zachorowania wzrasta z wiekiem. Postać zaawansowana również jest częstsza: u osób 50-letnich wynosi 0,1%, natomiast u osób 75-letnich ok. 7%. Postać sucha AMD jest częstsza i dotyczy 85-90% wszystkich pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi w plamce, forma wilgotna- szybciej postępująca na szczęście jest rzadsza i występuje u 10- 15% wszystkich pacjentów z AMD.
Objawy AMD
Objawy tego schorzenia mogą być zróżnicowane. Przy powolnym przebiegu choroby dochodzi zwykle do stopniowego pogarszania widzenia z bliskich odległości np. przy czytaniu lub pisaniu, w miarę trwania choroby dochodzi do tzw. krzywienia, falowania lub zniekształcenia obrazu. Rzadko występuje objaw tzw. mikropsji lub makropsji – czyli widzenie nienaturalnie pomniejszonych lub powiększonych przedmiotów. Niestety zdarza się i tak, że choroba początkowo rozwija się poza centrum plamki – bezobjawowo i wtedy pierwszym jej zwiastunem może być wylew w centrum plamki i gwałtowne pogorszenie widzenia. W miarę postępu choroby znaczne pogorszenie widzenia może spowodować wykonywanie codziennych czynności, uniemożliwić czytanie, pisanie, rozpoznawanie banknotów, rozpoznawanie twarzy czy prowadzenie samochodu.
W razie wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie umówić się na badanie okulistyczne. W domu można wykonać test Amslera (dostępny np. w internecie). Należy wykonać go najpierw jednym okiem później drugim. Nie ma sensu przed badaniem i postawieniem diagnozy stosować kropli lub tabletek „na oczy” dostępnych bez recepty w aptece.
W zwyrodnieniu plamki związanej z wiekiem nie ma leczenia przyczynowego. Wszystkie dostępne metody leczenia polegają na łagodzeniu objawów, zapobieganiu postępowi choroby i utrzymaniu takiej ostrości wzroku jaka jest w momencie rozpoczęcia leczenia. Czasami jednak, w niektórych przypadkach, ostrość wzroku może ulec poprawie.
Obecnie znanych jest kilka metod leczenia AMD typu wysiękowego, niestety żadna z nich nie leczy przyczyn choroby tylko objawy. Obecnie stosowane metody to terapia fotodynamiczna i iniekcje (zastrzyki) dogałkowe z preparatami anty-VEGF.
